ΟΥΚΡΑΝΙΑ: Πριν από τον Τελικό Αρμαγεδδώνα

του Επαμεινώνδα Πανά

σ. Καθηγητή του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών

Προετοιμασία για τον Αρμαγεδώννα

Οι ενεργειακοί, συνήθως, αγωγοί διαμορφώνουν καταστάσεις συγκρούσεων. Η μελέτη των καταστάσεων αυτών διευκολύνεται μέσω της Θεωρίας της Πολυπλοκότητας.

Η βασική ιδέα αυτής της θεωρίας είναι ότι σύνθετα οικονομικά, κοινωνικά και γεωπολιτικά φαινόμενα μπορεί να προκύψουν από φαινομενικά ασυντόνιστες μεμονωμένες ενέργειες.  Η θεωρία της πολυπλοκότητας ρίχνει φως στη σημασία των μεμονωμένων ενεργειών και της δυναμικής τους στην εξήγηση των ενεργειακών πολιτικών για τους αγωγούς.

Ο πλανήτης αντιμετωπίζει, εκτός από την πανδημία του κορωνοϊού, μια πολύπλοκη εποχή με ένα πλήθος πολιτικών ενεργειών και αλληλεπιδράσεων, οι οποίες όμως είναι εντονότερα πυκνές από ποτέ άλλοτε, και για τις οποίες ακόμη και οι πιο μικρές αλλαγές μπορεί να δημιουργήσουν στον πραγματικό κόσμο ανάλογες δράσεις και αντιδράσεις ακόμη και καταστροφές μεγάλης κλίμακας.

Οι υπεύθυνοι ηγέτες που διοικούν και αποφασίζουν σε μια πολύπλοκη εποχή, όταν αντιμετωπίζουν επικίνδυνες καταστάσεις, οι οποίες ενδέχεται να επιφέρουν μεγάλες ζημιές στη χώρα τους, οφείλουν να εφαρμόζουν μια υλοποιήσιμη στρατηγική, η οποία τουλάχιστον να στηρίζεται:

• Στο αίσθημα της εθνικής αποστολής
• Την σε βάθος μελέτη των δεδομένων και κυρίως εκείνων των «αντίπαλων δυνάμεων»
• Στην αποφυγή κακών πολιτικών που αυξάνουν την δυναμική των «αντίπαλων δυνάμεων»
• Στις μελλοντικές συνέπειες

Η ιστορία διδάσκει ότι η πορεία μιας οποιαδήποτε μεγάλης δύναμης ακολουθεί την άνοδο και την πτώση της. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν αποτελούν την εξαίρεση αυτού του κανόνα.

Στο πλαίσιο της παντοδυναμίας τους οι ΗΠΑ εισέβαλαν, κατέλαβαν και ανέτρεψαν Κυβερνήσεις, σκοτώνοντας 30-40 εκατομμύρια ανθρώπους, σύμφωνα με τον Αμερικανό William Blum (1933-2018).

Χαρακτηριστικός είναι ο σχετικός χάρτης:

Η επιθετικότητα των ΗΠΑ με τον νέο Πρόεδρό τους, τόσο απέναντι στη Ρωσία όσο και απέναντι στην Κίνα, δεν είναι συγκυριακή.

Ο νέος Πρόεδρος των ΗΠΑ φέρει μαζί του και τη δική του ιστορία με τις επιπτώσεις της:

• Οι δημοκράτες Ομπάμα και Μπάιντεν ήταν οι υπεύθυνοι για τις εξεγέρσεις της Αραβικής Άνοιξης.
• Βομβάρδισαν τη Λιβύη
• Ξεκίνησαν τη σύγκρουση με την Υεμένη
• Κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης Κλίντον, ο Μπάιντεν ήταν ένθερμος υποστηρικτής της αμερικανικής και νατοϊκής επέμβασης στα Βαλκάνια, καθώς και υποστηρικτής των στρατιωτικών επιθέσεων εναντίον του Γιουγκοσλάβου Προέδρου Σ. Μιλόσεβιτς – βλ. τα Επίσημα Έγγραφα του Κογκρέσου Congressional Record, 13 December 1995, pp. S18497, S18499, & Congressional Record, 3 March 1999, p. S

Στην εποχή μας έχει ουσιαστικό ενδιαφέρον η διερεύνηση των διαφόρων δεδομένων των πολύπλοκων καταστάσεων. Ο συνδυασμός διάφορων δεδομένων οδηγεί σε σημαντικά αποτελέσματα. Σε κάθε περίπτωση, ένα από αυτά είναι ότι με την ανάλυση των δεδομένων προλαβαίνουμε συνήθως τις επερχόμενες ρήξεις και καταστροφές.

ΤΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

Είναι σημαντικό στο σημείο αυτό να αναφέρουμε χαρακτηριστικά στοιχεία  από την ετήσια ομιλία (Απρίλιος 2021) του Ρώσου Προέδρου Β. Πούτιν, για την «Κατάσταση του Έθνους», σύμφωνα με αυτήν ο Πούτιν:

• Προειδοποίησε με αυστηρό τόνο τη Δύση να μην εμπλέκεται στα ζητήματα ασφάλειας της Ρωσίας, τονίζοντας ότι η απάντηση της Μόσχας θα είναι «ασύμμετρη, γρήγορη και σκληρή»
• Ανέφερε ότι γίνονται από τη Δύση προσπάθειες να περικυκλωθεί και να απομονωθεί η Ρωσία, όμως, αυτοί που τις εφαρμόζουν «θα μετανιώσουν όπως δεν έχουν μετανιώσει ποτέ στο παρελθόν»
• Προειδοποίησε επίσης τη Δύση να μην περάσει τις κόκκινες γραμμές. «Καλύτερα να μην περάσουν τις κόκκινες γραμμές»

Δεν πρέπει επίσης να μας διαφεύγει ότι:

• Επανειλημμένα ο Πούτιν έχει αναφερθεί τον πατριωτισμό ως την εθνική ιδέα της Ρωσίας, «τη μόνη δυνατή ιδεολογία της Ρωσίας». Σύμφωνα με τον Πούτιν, το να είσαι πατριώτης είναι «όχι μόνο να προσκολλάσαι στο ηρωικό παρελθόν, αλλά να κοιτάς προς το όχι λιγότερο ηρωικό και επιτυχημένο μέλλον μας»
• Τα τελευταία χρόνια, τα ρωσικά διαβατήρια που έχουν εκδοθεί σε κατοίκους της Ανατολικής Ουκρανίας, ξεπερνούν τα 650.000.
• Η ρωσική Gazprom προμηθεύει σχεδόν το 40% του φυσικού αερίου της Ευρώπης
• Το ΝΑΤΟ αποτελεί μια θανάσιμη απειλή για τη Ρωσία. Κάθε προσπάθεια της σύνδεσης της Ουκρανίας με το ΝΑΤΟ ουσιαστικά είναι μια δυναμική απειλής της εθνικής ασφάλειας της Ρωσίας. Αυτό σημαίνει ότι η Ρωσία δεν πρόκειται να ρισκάρει την εθνική της ασφάλεια με την πιθανότητα να γίνει η Ουκρανία μέλος του ΝΑΤΟ
• Τον Μάρτιο του 2021, υπεγράφη συμφωνία μεταξύ της ρωσικής διαστημικής υπηρεσίας Roscosmos και της Κινεζικής Εθνικής Διαστημικής Διοίκησης για τη δημιουργία ενός Διεθνούς Επιστημονικού Σταθμού της Σελήνης. Αυτά τα δεδομένα αναδεικνύουν ότι μετά την πολιτική συμπεριφορά των κυρώσεων του Μπάιντεν, η Μόσχα πλέον βλέπει τη διαστημική της συνεργασία με τη Κίνα και όχι με τις ΗΠΑ. Αυτή η ενέργεια δείχνει το στρατηγικό προσανατολισμό της Μόσχας με το Πεκίνο.
• Η πολιτική των κυρώσεων των ΗΠΑ, η πολιτική Μπάιντεν κατέστρεψε την εδώ και μια 25ετία καλή συνεργασία ΗΠΑ- Ρωσίας για το διάστημα. Ουσιαστικά ο Μπάιντεν έθαψε το όνειρο εκείνων που είδαν τη συνεργασία ΗΠΑ – Ρωσίας στο διάστημα ως μια μεταψυχροπολεμική συμφιλίωση
• Η στρατηγική «Μαστίγιο και Καρότο» δεν έχει αποτελεσματική εφαρμογή στα πολύπλοκα συστήματα, όπου Μαστίγιο, δηλαδή κυρώσεις κατά της Ρωσίας, και Καρότο, συνεργασία στο διάστημα με τη Ρωσία.
• Ο Μπάιντεν φαίνεται να μην έχει μελετήσει σε βάθος το βιβλίο «Η Αλαζονεία της Δύναμης» του αείμνηστου χαρισματικού γερουσιαστή Φουλμπράιτ (μακροβιότερου Προέδρου της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας, 1959-1974), στο οποίο λέει:

«Είμαστε βασικά μια συντηρητική κοινωνία. Σε μια τέτοια κοινωνία οι «μαλακές» λέξεις έχουν μεγαλύτερο αποτέλεσμα από τις «βαριές» και ο πιο αποτελεσματικός τρόπος διαφωνίας είναι εκείνος που εκφράζεται με πειθαρχημένες, δηλαδή συντηρητικές εκδηλώσεις». Αυτή τη σωστή παρατήρηση του Φουλμπράιτ την αχρήστευσε ο Μπάιντεν. Η απόδειξη είναι απλή. Η NASA θεωρούσε δεδομένη τη συνεργασία με τη Ρωσία στο πρόγραμμα ΑΡΤΕΜΙΣ που έχει ως στόχο την διεξοδική εξερεύνηση με νέες τεχνολογίες της επιφάνειας της Σελήνης, μάλιστα, με τη συμμετοχή γυναίκας για πρώτη φορά. Ο Διευθυντής της Roscosmos D. Rogozin δήλωσε ότι: «Βλέπουν το πρόγραμμά τους όχι ως διεθνές αλλά ως νατοϊκό, δεν μας ενδιαφέρει να συμμετάσχουμε σε ένα τέτοιο έργο»!!!

• Ο Πούτιν ασφαλώς και δεν είναι Γιέλτσιν. Η Ρωσία επί Πούτιν έχει εκσυγχρονίσει τα πυρηνικά της όπλα, έχει επενδύσει σε διαστημικά όπλα και έχει αξιοποιήσει τις δυνατότητες στον κυβερνοχώρο. Η υποτίμηση της Ρωσίας αποτελεί τον μεγαλύτερο κίνδυνο για την Δύση. Ήδη, το ρωσικό AWACS A-100 έκανε επίδειξη των δυνατοτήτων του στον ηλεκτρονικό πόλεμο «διεισδύοντας στον εναέριο χώρο της Ανατολικής Ουκρανίας».

• Η Ρωσία έχει μείνει πίσω από τις ΗΠΑ, την Κίνα και το Ισραήλ στον τομέα της μη επανδρωμένης αεροπορίας (UAV, Drones). Ήδη ο Όμιλος ZALA AERO, θυγατρική της Kalashnikov σε ένα φιλόδοξο πρόγραμμα κατασκευής μη επανδρωμένων συστημάτων, ανακοίνωσε την ανάπτυξη και λειτουργία του πρώτου συστήματος στον κόσμο, σχεδιασμένου για την καταστροφή των μη επανδρωμένων σκαφών. Τα ρωσικά ΜΜΕ έχουν χαρακτηρίσει αυτό το σύστημα ως «αερομεταφερόμενη νάρκη» κατά των μη επανδρωμένων αεροσκαφών

• Από τη μεριά της η Ουκρανία προμηθεύεται τουρκικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη Bayraktar-TB2, όμως οι ρωσικές «αερομεταφερόμενες νάρκες» κινούνται με διπλάσια ταχύτητα από ότι τα τουρκικά Bayraktar, και, επομένως, είναι εμφανές το συγκριτικό πλεονέκτημα των ρωσικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών